Siedzący tryb życia dziecka, niski poziom aktywności fizycznej i ciężar tornistra prowadzą do powstania dolegliwości bólowych kręgosłupa u dzieci. Toteż prawidłowy ciężar tornistra u dzieci szkolnych powinien zawierać się w przedziale od 7.5-15 % masy dziecka,
a w rzeczywistości największe obciążenia noszone przez dzieci zawierają się w przedziale 46-53% masy ciała dziecka. Konsekwencją nadmiernego obciążenia plecakiem szkolnym są dolegliwości bólowe kręgosłupa w wieku dojrzałym. Ból kręgosłupa dotyka 56% dzieci ze szkół podstawowych i dotyczy często odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa.
Duże obciążenie plecaka szkolnego na jednym ramieniu, do tego nie dopasowanie długości szelek prowadzi do deformacji kręgosłupa , a ryzyko zwiększa się wraz zwiększeniem ciężaru. To powoduje nieprawidłowe ustawienie miednicy w przodopochyleniu stawów biodrowych i kolanowych oraz stóp w ewersji. Zaburzenia kinematyczne i posturometyczne kończyn dolnych i miednicy pojawiają się przy zwiększeniu ciężaru plecaka do 20% masy ciała dziecka powodując nieprawidłowe pochylenie ciała ku przodowi.
Należy w takim razie wybrać plecak, którego zadaniem jest niwelowanie nacisku osiowego na kręgosłup oraz rozłożenie jego jednocześnie na obręcz barkową, biodrową oraz przednią część tułowia. Innym rozwiązaniem jest plecak z pasem biodrowym, którego celem jest przeniesienie obciążenia na obręcz biodrową. Istotne jest także pakowanie plecaka, zawartość w plecaku powinna być umieszczona jak najbliżej pleców i środka ciężkości ciała wspomagając stabilizację tułowia, ponadto plecak powinien mieć szerokie szelki i być dostosowany do pleców i jego ciężaru (15% masy ciała). Przy noszeniu plecaków należy przestrzegać prostych zasad tj. górna krawędź pleców powinna znajdować się na wysokości ramion dziecka, plecak rozmiarem powinien być niewiele szerszy niż plecy dziecka, szelki najszersze i regulowane, obszyte, miękkie poduszki, dolna krawędź powinna opierać się na talerzach biodrowych, część lędźwiowa wyprofilowana w odcinku lędźwiowym, równomierne rozłożenie ciężaru w nim znajdujące się. Rodzice, szkoła powinny dbać o rozsądne ograniczenie wagi plecaka, jak i wyposażenie ucznia we właściwy tj. dopasowany ergonomicznie plecak lub tornister.
Lek.med. Jolanta Siwek
Specjalista medycyny sportowej, dzięcięcej i rodzinnej
Poradnia Medycyny Sportowej
ZOZ SALUS Ostrzeszów